Viết kịch bản & những bước đầu làm phim

Tháng 4 năm 2007, Joe Roth và Linda Woolverton được Walt Disney mời viết kịch bản cho Alice ở Xứ sở thần tiên.[12] Tháng 11 năm 2007, Burton ký hợp đồng với Disney để đạo diễn hai bộ phim 3D Alice ở Xứ sở thần tiên[13] và bộ phim Frankenweenie làm lại từ bộ phim cùng tên năm 1984 cũng do Burton đạo diễn. Burton đã nói rằng "mục tiêu của tôi là làm cho bộ phim thật hấp dẫn, mang tính tâm lý và có gì đó mới mẻ nhưng vẫn giữ được những nét cổ điển của tác phẩm Alice". Mục đích của ông khi làm bộ phim mới này là để cho câu chuyện trong phim thật mới mẻ và để thử tạo ra một Alice khác lạ.[14] Ông cũng không xem bộ phim là phần tiếp theo hay tưởng tượng lại từ tác phẩm gốc nào.[15]

Các nhân vật & phân vai

Bộ phim có nhiều nhân vật với các tính cách khác nhau và trong đó đa số các nhân vật dựa trên tác phẩm của Lewis Carroll:

• Mia Wasikowska trong vai Alice Kingsleigh, mười chín tuổi - một cô gái "không thích hợp với tầng lớp thượng lưu".[16][17] Alice thay đổi kích thước trong suốt bộ phim, lúc chỉ cao 6 inches (khoảng 15,24cm), lúc lại cao đến 20 feet (khoảng 6m).[18] Khi tạo nhân vật Alice, người viết kịch bản Linda Woolverton đã nghiên cứu về tính cách của Alice, về lý do khiến Alice có thể vô cảm trước cuộc sống thượng lưu đó.[19] Mặc dù xã hội mà Alice sống đặt áp lực lên cô và muốn cô phải là một người con gái sang trọng và quyền quý nhưng cô đã dẹp bỏ và tự do bộc lộ tính cách của mình. Sống trong thời đại Victorian cùng những lễ giáo phong kiến đã khiến Alice cảm thấy như mình bị trói buộc.[20] Và mặc dù bị người khác định ra vận mệnh cho mình nhưng cô đã quyết tự chọn cho mình con đường sẽ đi. Nhà bình luận Liz Hoggard đã ca ngợi nhân vật Alice xứng đáng là một mẫu người để các cô gái noi theo: "ngoan cố, dũng cảm, và không giống con gái".[19][21]
• Mairi Ella Challen trong vai Alice lúc sáu tuổi.[22]
• Johnny Depp trong vai Tarrant Hightopp, với biệt danh Mad Hatter - người làm mũ và là đồng minh của Alice. Diễn viên Wasikowska (thủ vai Alice) đã nói rằng "cả hai nhân vật Alice và Hatter đều cảm thấy họ như là người ngoài và cảm thấy cô đơn trong thế giới riêng của họ, và họ coi nhau như một mối quan hệ bạn bè, đồng minh".[23][24] Mái tóc màu da cam ám chỉ đến một Hatter bị nhiễm chất độc thủy ngân do tác dụng phụ của công việc làm mũ, với đôi mắt cũng màu cam và chiếc mũ được tả rất kỹ lưỡng.[20][25] Những bi kịch của quá khứ đen tối vẫn còn ám ảnh Hatter và ảnh hưởng sâu sắc tới nhân vật cho đến bây giờ.[20] Johnny Depp và Burton nhất trí rằng màu da, màu mắt, tóc, trang phục, giọng nói, tính cách của Hatter sẽ thay đổi trong suốt bộ phim để phản ánh cảm xúc của nhân vật Hatter qua mỗi lần thay đổi đó.[26] Mad Hatter là một nhân vật được tạo ra từ những người khác nhau với chất giọng Scottish Glaswegian. Nhân vật Hatter nhảy điệu "Futterwacken" ở gần cuối phim làm cho nhân vật của Johnny Depp càng thêm huyền ảo.

• Helena Bonham Carter trong vai Nữ hoàng Đỏ, một nữ hoàng dễ nổi nóng, giận dữ, luôn quát tháo và có thói quen chém đầu người làm phật ý mình.[20][27][28] Tên của Nữ hoàng Đỏ là Iracebeth, là chị của Nữ hoàng Trắng.[29] Nhân vật này không ưa thích động vật và bà ta sử dụng chúng để làm đầy tớ và làm những trò giải trí; dùng chúng như những con lợn để gác chân mỗi khi bà ta mỏi chân.[30] Nữ hoàng Đỏ tựa như kết quả của sự dung hợp giữa nhân vật Cơ Hậu trong tiểu thuyết Cuộc phiêu lưu của Alice vào xứ sở thần tiên và Nữ hoàng Đỏ trong Through the Looking-Glass.[20] Đầu của nhân vật Nữ hoàng Đỏ được tạo hình trong phim to gấp ba lần bình thường và đó là điểm đặc trưng của nhân vật này.[31][32] Nữ diễn viên Helena Bonham Carter khi diễn vai này đã lấy cảm hứng từ cô con gái của mình là Nell, một bé gái mới biết đi. Cô nói "Nhân vật Nữ hoàng Đỏ mà tôi thủ vai giống như một đứa trẻ mới biết đi, bởi vì bà có một cái đầu to và bà là một "bạo chúa" hung dữ. Mà một đứa trẻ mới biết đi thì không có thiện cảm gì với những thứ xung quanh, chẳng hạn như những sinh vật" và cô nói thêm "Nell làm mọi điều mà không biết nói lời "làm ơn" hoặc "cảm ơn"".[33] Carter cũng nhận xét rằng "Bà ta có vấn đề về mặt cảm xúc. Dường như không có gì có thể làm tan đi cơn giận của bà ta. Cơn thịnh nộ đó đó đã kéo dài được 2 năm rồi".[20]

• Anne Hathaway trong vai Nữ hoàng Trắng, em gái của Nữ hoàng Đỏ. Tên của Nữ hoàng Trắng là Mirana.[29] Đây là một trong số ít nhân vật trong phim không sử dụng kỹ thuật đồ họa để tạo hình nhân vật.[34] Nữ hoàng Trắng là một nhân vật kì cục và gây ấn tượng.[27] Diễn viên Hathaway nói "Nữ hoàng Trắng và Nữ hoàng Đỏ là hai chị em ruột. Nữ hoàng Trắng là một người muốn về phe hắc ám nhưng bà sợ đi quá xa và sa lầy vào tội ác như Nữ hoàng Đỏ. Điều đó khiến bà luôn tạo mọi thứ xung quanh mình thật sáng sủa và tràn ngập hạnh phúc. Nhưng bà sống trong một thế giới mà bà sợ rằng mình không thể tự chủ được bản thân".[35] Nữ hoàng Trắng là một người yêu hòa bình, chỉ ăn chay với một lời thề không bao giờ giết hại các sinh vật. Cách trang điểm, trang phục, phong cách của nhân vật Nữ hoàng Trắng được lấy cảm hứng từ nhóm nhạc Blondie, nữ diễn viên Greta Garbo và từ các tác phẩm nghệ thuật của Dan Flavin.[35] Burton cũng phát biểu rằng Nigella Lawson là nguồn cảm hứng để ông nghĩ ra tính cách của Nữ hoàng Trắng.[36]
• Crispin Glover trong vai Stayne, tên đứng đầu trong đội quân K Cơ phục vụ cho Nữ hoàng Đỏ, với một khuôn mặt sẹo và mắt trái của ông bị che bởi một hình trái tim.[37] Stayne rất thủ đoạn, xảo quyệt và kiêu ngạo. Và trong phim, chỉ có Stayne là người duy nhất có thể làm dịu đi những cơn nổi nóng, tức giận của Nữ hoàng Đỏ.

• Matt Lucas thủ cả hai vai Tweedledee và Tweedledum, hai anh em sinh đôi tròn trịa. Hai anh em này luôn không đồng ý với ý kiến của nhau và thường hay nói nhảm cũng như đưa ra những quyết định trái ngược nhau khiến người khác phải bối rối trước họ.[38] Đạo diễn Burton đã nhận xét về tạo hình hai nhân vật này "đó là một sự pha trộn kì quặc".[39]
• Michael Sheen thủ vai Nivens McTwisp,[29] con Thỏ Trắng[40] luôn trễ giờ và vội vã.[38] Khi Thỏ trắng kêu gọi Alice trở về Xứ Sở Thần Tiên, nó luôn lấy chiếc đồng hồ ra và hối thúc Alice phải thật nhanh chóng.

• Alan Rickman trong vai Absolem,[29] một con sâu bướm màu xanh da trời, một con sâu bướm thông thái, luôn hút thuốc và là một con sâu bướm khó hiểu. Rickman nhận vai để thu âm cho nhân vật Absolem và diễn xuất trên mặt của Rickman đã không được thể hiện trên mặt của nhân vật Absolem như kế hoạch đã định trước đó.[41]
• Barbara Windsor trong vai Mallymkun,[29] chị sóc chuột chiến binh hung dữ và luôn muốn chiến đấu (mặc dù kích thước của nhân vật rất khiêm tốn). Nhân vật sóc chuột này luôn trung thành với người làm mũ Mad Hatter và luôn tin Mad Hatter là vô địch.[38]
• Stephen Fry trong vai con mèo nhăn nhở Cheshire,[42] con mèo có thể biến hóa, bay lơ lửng và luôn xuất hiện với một nụ cười bí hiểm và ranh mãnh. Lúc thì Cheshire xuất hiện toàn thân, lúc lại chỉ với một cái đầu. Cheshire thoát ẩn thoát hiện trong những tình huống bất ngờ nhất.[43]
• Paul Whitehouse trong vai March Hare, con thỏ rừng luôn lo lắng, hơi điên và có thói quen ném tách trà và các vật dụng khác vào người khác.[38][43]
• Timothy Spall trong vai Bayard,[29] con chó bị bắt buộc phải làm việc cho Nữ hoàng Đỏ vì bà đã giam giữ vợ và các con của con chó Bayard.
• Michael Gough trong vai Uilleam,[29] con chim cưu màu xanh chỉ xuất hiện trong phim trong một thời gian ngắn. Uilleam có vai trò như một người giúp đỡ Alice.[43]
• Christopher Lee lồng tiếng con rồng Jabberwocky, con quái vật của Nữ hoàng Đỏ.
• Leo Bill trong vai Hamish Ascot, con trai của Lord Ascot, là người đã cầu hôn Alice ở đầu phim nhưng đã bị Alice từ chối.[44]
• Frances de la Tour trong vai Imogene,[43] bà dì của Alice, người luôn hoang tưởng về một ngày nào đó hoàng tử sẽ đến rước mình.[44]

Quá trình làm phim

Theo kế hoạch ban đầu thì ngày khởi chiếu phim dự kiến trong năm 2009, nhưng cuối cùng đã được lùi lại tới ngày 5 tháng 3 năm 2010.[47] Khâu nhiếp ảnh theo như lịch trình được thực hiện từ tháng 5 năm 2008, nhưng cho đến tháng 9 năm 2008 mới bắt đầu thực hiện và hoàn thành trong 3 tháng.[13][48] Cảnh phim trong thời đại Nữ hoàng Victoria được quay tại phim Torpoint và Plymouth từ ngày 1 tháng 9 đến 14 tháng 10. 250 diễn viên địa phương đã được phân vai quần chúng vào đầu tháng 8 năm 2009. Các địa điểm chọn làm phim trường bao gồm Ngôi nhà Antony ở Torpoint, Charlestown, Cornwall và Barbican.[49][50] Mặc dù vậy, không có cảnh quay nào từ Barbican được sử dụng. Khâu ghi hình các chuyển động của diễn viên để lồng vào nhân vật trong phim bắt đầu từ tháng 10 năm 2009 ở Sony Pictures Studios tại thành phố Culver, California, mặc dù những cảnh quay ở đây bị lược bỏ sau đó.[51][52][53] Bộ phim cũng được quay tại Culver Studios.[54] Burton nói rằng ông đã sử dụng kỹ thuật kết hợp các hành động thật của diễn viên với đồ họa máy tính, mà không ghi hình.[55] Ông cũng nói rằng đây là lần đầu tiên mình quay phim trên một phông nền màu xanh.[56] Công việc quay phim trên phông nền xanh chiếm 90% trong toàn bộ khâu quay phim, và hoàn thành chỉ sau 40 ngày.[17] Nhiều diễn viên và nhân viên trong đoàn làm phim cảm thấy buồn nôn, đó là kết quả sau nhiều giờ làm việc trên phông nền xanh. Vì vậy, Burton đã sử dụng thấu kính màu hoa oải hương để khắc phục hiệu ứng tâm lý - thị giác đó.[17] Đối với các phông nền xanh dùng để ghi hình có thể cắt - cúp, các diễn viên phải diễn xuất, hành động mà xung quanh chỉ toàn một màu xanh, ngoài ra không có gì cả. Điều đó có nghĩa là các diễn viên phải tưởng tượng ra mọi thứ xung quanh mình, từ khung cảnh cho đến các nhân vật chung quanh. Diễn viên thủ vai Alice nói: "Điều này khó khăn bởi bạn không thể thu được thông tin gì từ môi trường xung quanh. Bạn phải tưởng tượng ra cảm giác như khi đang ở trong khung cảnh thật sự đúng vậy". Các nhân vật được tạo nên bằng công nghệ CGI trong khâu hậu kỳ như Thỏ trắng, Sóc, Rồng Jabberwocky, chú Thỏ điên March Hare, Chim Dodo thì trong quá trình quay phim các nhân vật này được thay thế bởi các tấm biển màu xanh hoặc là những người thật mặc đồ xanh từ đầu đến chân. Do nhu cầu sử dụng các hiệu ứng kỹ xảo đồ họa nhiều, chẳng hạn như chỉnh sửa kích thước đầu của Nữ hoàng Đỏ, chiều cao của Alice biến đổi liên tục, cố vấn kỹ xảo hình ảnh Ken Ralston đã nói: "Đây là công việc lớn nhất, và cũng là công việc phức tạp và đòi hỏi sáng tạo nhất mà tôi từng làm".[57]

Sony Pictures Imageworks đảm nhận vai trò thiết kế các hiệu ứng hình ảnh trong phim.[58] Tổng cộng có khoảng 2500 hiệu ứng trong bộ phim. Và bộ phim được chú ý hơn cả là ở định dạng 3D. Đạo diễn Burton cảm thấy rằng định dạng 3D trong bộ phim sẽ thích hợp với cốt truyện hơn và với bối cảnh trong phim. Burton và Zanuck vẫn quay phim bằng camera thông thường, dưới định dạng 2D và sau đó chuyển toàn bộ các cảnh quay sang 3D trong giai đoạn hậu kỳ. Zanuck giải thích rằng camera 3D quá đắt tiền và rất "vụng về" khi sử dụng. Và họ cảm thấy rằng không có gì khác nhau giữa quay phim bằng camera 2D để chuyển qua định dạng 3D và quay phim bằng máy quay 3D.[59] Burton cũng nói: "Tôi không thấy ích lợi gì khi quay phim ở định dạng 3D cả. Sau khi chứng kiến quá trình chuyển đổi được thực hiện với bộ phim The Nightmare before Christmas, tôi thấy không có lý do nào để tôi không làm như vậy cả. Quá trình quay sẽ diễn ra đơn giản hơn mà chất lượng hình ảnh vẫn được đảm bảo ở mức tối đa."[20] Tuy nhiên, khi so sánh với bộ phim 3D Avatar thì phần hình ảnh của Alice ở Xứ sở thần tiên chưa thể sống động bằng. Lý do chính là ở Avatar được quay bằng máy quay 3D trực tiếp nên bề dày và hình khối của các nhân vật cũng như khung hình rất rõ nét. Còn ở Alice ở Xứ sở thần tiên thì được quay bằng máy 2D và chuyển sang định dạng 3D nên hình ảnh mờ và lóa. Nhưng bộ phim của Tim Burton có nhiều chi tiết tương tác với khán giả hơn Avatar, như những hành động ném đồ vật, xuất hiện đột ngột hay lao vào màn hình...[11] Đạo diễn James Cameron, người đã làm nên siêu phẩm 3D Avatar khởi chiếu vào tháng 12 năm 2009 đã chỉ trích sự lựa chọn làm phim 3D của Burton. Ông phát biểu: "Không có ý nghĩa gì cả, khi mà quay phim 2D và sau đó là chuyển sang định dạng 3D".[60]

Tạo ra thế giới Underland

Để tạo ra khung cảnh cho xứ sở Underland, đoàn làm phim đã tìm các tư liệu gốc, là các cuốn tiểu thuyết của nhà văn Lewis Carroll. Họ tìm kiếm và sưu tập tất cả các hình ảnh, bức vẽ của các họa sĩ đã từng vẽ hình cho những cuốn tiểu thuyết đó. Sau đó các nhà thiết kế trong đoàn làm phim bàn bạc với nhau để thống nhất tạo ra một xứ sở Underland vẫn giữ được những nét trong tiểu thuyết nhưng phải thật mới lạ. Underland khi Alice tới đang trên đà suy tàn vì sự thống trị độc ác của Nữ hoàng Đỏ. Cảm hứng cho những cảnh tàn tạ, héo úa đó chính là bức ảnh về một gia đình người Anh uống trà bên ngoài ngôi nhà của họ trong thời kì Thế chiến thứ II. Rồi theo mạch phim, về sau khi Alice đi tìm thanh kiếm và quyết đấu với quái vật thì cảnh phim khả quan, sáng sủa hơn.

Tạo hình nhân vật

Nữ hoàng Đỏ

Điều khó khăn đối với cố vấn kỹ xảo hình ảnh Ken Ralston khi tạo nhân vật Nữ hoàng Đỏ chính là phóng to cái đầu gấp ba lần bình thường, mà vẫn giữ được các hoạt động khác của cơ thể nhân vật một cách bình thường. Đoàn làm phim đã sử dụng một hệ thống camera đặc biệt để quay những cảnh thay đổi kích thước của nhân vật. Một máy quay thứ hai sẽ quay các chi tiết với độ phân giải cao hơn để cung cấp dữ liệu cho quá trình phóng to. Sau đó đội phụ trách kỹ xảo sẽ ghép các chi tiết đó vào phần cần thiết của tổng thể nhân vật.

Mad Hatter

Đối với Hatter, đội phụ trách kỹ xảo đã tăng kích thước cho đôi mắt của nhân vật, để có thể thể hiện rõ hơn những cung bậc cảm xúc của nhân vật. Ngoài ra, họ còn cho thay đổi màu mắt của Hatter tùy theo tâm trạng của nhân vật. Đoàn làm phim đã khéo léo tạo hiệu ứng này mà không gây sự quá chú ý của khán giả nhưng vẫn đủ để khán giả có thể nhận ra.[20]

Alice

Vấn đề đối với nhân vật Alice là kích thước của cô liên tục thay đổi trong phim. Đó cũng là một thử thách đối với đoàn làm phim, họ phải kết hợp chặt chẽ với nhau để tạo ra những tỷ lệ kích thước khác nhau cho chất vải của những bộ trang phục mà Alice mặc để chúng ăn khớp với nhau qua từng sự biến đổi của Alice. Khi cô thu nhỏ, các sợi vải phải được to ra và ngược lại.[20]

Quảng bá và giới thiệu phim

Ngày 22 tháng 6 năm 2009, những hình ảnh đầu tiên của bộ phim được đăng tải trên trang web chính, những hình ảnh này của các nhân vật Mad Hatter, Nữ hoàng Trắng, Nữ hoàng Đỏ và hai anh em sinh đôi Tweedledee và Tweedledum.[48] Một hình ảnh mới của nhân vật Alice cũng được tung ra cùng thời điểm đó.[61] Trong tháng 7, những bức ảnh mới của phim tiếp tục được tung ra với hình ảnh Alice đang giữ Thỏ Trắng, Mad Hatter với thỏ rừng March Hare, Nữ hoàng Đỏ ôm con heo và Nữ hoàng Trắng nâng con chuột trên tay.[62][63][64]

Ngày 22 tháng 7 năm 2009, một đoạn trailer ngắn của bộ phim được tung ra và đăng trên trang web IGN, nhưng lại bị gỡ ngay sau một thời gian ngắn vì Disney xác nhận rằng đoạn trailer đó chưa đến lúc được tung ra. Disney cũng có kế hoạch cho ra mắt đoạn trailer này cùng thời điểm với A Christmas Carol và G-Force vào ngày 24 tháng 7 năm 2009. Ngày 25 tháng 7 năm 2009, đoạn trailer phim được ra mắt tại Comic-Con (một hội nghị của những người hâm mộ truyện tranh) nhưng đoạn trailer đó có nhiều chi tiết khác với đoạn trailer bị rò rỉ trước đó. Đoạn trailer tại Comic-Con không có đối thoại của Mad Hatter. Đoạn trailer bị rò rỉ ban đầu được đăng trên một trong ba trang Facebook để quảng bá cho bộ phim. Các trang đó là "Những người trung thành với Nữ hoàng Trắng", "Những người trung thành với Nữ hoàng Đỏ" và "Những người không trung thành với Mad Hatter".[65]

Cũng tại hội nghị Comic-Con, các vật dụng và đạo cụ của bộ phim được trưng bày tại một cuộc triển lãm tên "Alice in Wonderland". Các vật dụng và đạo cụ đó bao gồm: của Nữ hoàng Đỏ là bộ váy, ghế, bộ tóc đỏ, kính, vương trượng; của Nữ hoàng Trắng là bộ váy, bộ tóc dài trắng và mô hình lâu đài của bà; của Mad Hatter là bộ côm-lê, mũ, bộ tóc màu cam, ghế, bàn trà; của Alice là các bộ váy mà Alice đã mặc trong phim, bộ áo giáp (để giết rồng Jabberwocky vào cuối phim), các vật dụng khác như là chiếc chìa khóa để mở cánh cửa tí hon, chiếc bánh "HÃY ĂN TÔI" để tăng kích thước nhân vật, chai nước nhỏ "HÃY UỐNG TÔI" để thu nhỏ kích thước nhân vật.[66]